Autor: Lirim Gashi
E vërteta nuk është gjithmonë e bardhë apo e zezë – dhe sa më e ndërlikuar të jetë, aq më e vështirë është ta shpjegosh për ata që janë nën ndikimin e një larjeje të sofistikuar truri nga propaganda hibride serbe.
E vërteta themelore është kjo:
Gjykata Speciale për krimet e pretenduara të disa udhëheqësve të UÇK-së nuk u krijua për hir të drejtësisë, por u konceptua dhe u themelua në mënyrën më të paprecedentë në historinë e pas Luftës së Dytë Botërore të Evropës – përmes një formule të rafinuar hipokrite, monstruoze, raciste, antilogjike dhe thellësisht politike.
Së pari, kjo gjykatë është rezultat i një iniciative që buron nga vetë shteti që kreu gjenocid – Serbia. Do të ishte njësoj sikur Gjermania naziste të kërkonte krijimin e një gjykate speciale kundër hebrenjve, pas kryerjes së Holokaustit ndaj tyre.
Së dyti, kjo gjykatë u mundësua përmes një manipulimi kriminal nga prokurori shtetëror serb për krime lufte, Bruno Vekarić, i cili, në vend që të hetonte krimet e kryera nga ushtria, policia dhe paramilitarët serbë, shpiku dhe fabrikoi akuza monstruoze ndaj disa prej udhëheqësve të UÇK-së.
Në bashkëpunim të drejtpërdrejtë me shërbimet sekrete serbe dhe me ambasadorin e Serbisë në Zvicër, Milan S. Protić, Vekarić rekrutoi politikanin zviceran Dick Marty dhe ish-prokuroren e Tribunalit të Hagës, Carla del Ponte, duke i furnizuar me shpifje të fabrikuara – përfshirë edhe mitin famëkeq të “Shtëpisë së Verdhë” në Shqipëri, ku kinse shqiptarët u kishin hequr organet serbëve të vrarë për t’i shitur në tregjet mafioze evropiane.
Ky nuk është vetëm një trillim. Kjo është një shpifje kriminale dhe një akt i dyfishtë dhune ndaj së vërtetës dhe ndaj moralit njerëzor.
Sepse edhe sot, në vitin 2025, shëndetësia shqiptare nuk ka kapacitete teknike apo shkencore për të kryer transplantime të tilla – e aq më pak në kohën kur vendi ishte i shkatërruar ekonomikisht dhe institucionalisht.
Ky konstrukcion monstruoz është një projekt propagandistik, i ngritur për ta barazuar viktimën me agresorin, për ta shmangur Serbinë nga përgjegjësia historike për krimet e saj dhe për ta zhvendosur fajin mbi shqiptarët që mezi shpëtuan nga gjenocidi.
Njëkohësisht, kjo është një fyerje ndaj etikës, drejtësisë dhe ndërgjegjes ndërkombëtare.
Dhe është detyrë e çdo njeriu të lirë – qoftë akademik, jurist, qytetar apo vetëm një njeri i zakonshëm – që këtë narrativë ta rrëzojë me fakte, dije dhe guxim moral.
Sepse heshtja përballë një padrejtësie të tillë nuk është neutralitet – është bashkëpjesëmarrje në faj.
Nga ana tjetër krijimi i Gjykatës Speciale nuk ishte i pashmangshëm.
Ai ishte rezultat i një varg gabimesh të mëdha siç janë frika politike, mungesa e vizionit strategjik dhe dështimi për ta ndërtuar një narrativë shtetërore të qëndrueshme mbi të vërtetën historike të luftës çlirimtare.
Gabimet themelore që çuan në këtë situatë:
1. Kapitullimi politik përballë presionit ndërkombëtar
Krerët shtetërorë të Kosovës – si Hashim Thaçi, Kadri Veseli, Isa Mustafa – pranuan krijimin e kësaj gjykate pa vendosur asnjë kusht që do ta mbronte sovranitetin dhe barazinë ligjore të shtetit tonë të ri.
Ata nuk kërkuan hetim për të gjitha krimet në ish-Jugosllavi, por pranuan një trajtim të njëanshëm ku shqiptarët paraqiteshin si të vetmit që duhen ndjekur penalisht.
2. Mungesa e guximit për të thënë të vërtetën ndërkombëtarisht
Në vend që ta ekspozonin para botës gjenocidin serb – përmes fakteve, varrezave masive, dhunimeve dhe dëbimeve etnike – liderët kosovarë flisnin me krenari në mendiat vendore për heroizmin e tyre në kohë lufte, por frikësoheshin dhe përulëshin para hetuesve ndërkombëtarë.
3. Përçarja politike dhe mungesa e një zëri të unifikuar kombëtar
Në vend të bashkimit për të mbrojtur të vërtetën për UÇK-në dhe krimet serbe, PDK dhe LDK u përleshën mes vete për vrasje politike dhe kur u bashkuan në pushtet, e kthyen shtetin në një hambar për plaçkë, duke u bërë të shantazhueshme nga jashtë.
4. Dështimi në ndërtimin e një sistemi të drejtë dhe të besueshëm vendor
Një nga justifikimet për Gjykatën Speciale ishte se drejtësia kosovare ishte e korruptuar dhe e paaftë. Fatkeqësisht, kjo ishte e vërtetë – institucionet e drejtësisë u përdorën për hakmarrje politike dhe për mbrojtje të kriminelëve të pushtetit.
5. Mospërballja serioze me raportin e Dick Marty
Në vend që ta hidhte poshtë me argumente e prova, politika e Kosovës e trajtoi raportin me fjalë të buta dhe me heshtje, duke mos kuptuar se ai nuk ishte dokument juridik, por dokument propagandistik me pasoja të rënda historike.
6. Miratimi i ndryshimeve kushtetuese pa konsultim me qytetarët
Gjykata Speciale nuk u krijua nga të huajt me forcë – ajo u votua në Kuvend nga shumica e deputetëve, pa referendum, pa debat publik dhe pa transparencë popullore.
7. Injorimi i viktimave dhe mungesa e strategjisë për dokumentimin e krimeve serbe
Ndërsa Serbia punoi me vite për të krijuar dosje kundër UÇK-së, Kosova nuk ngriti asnjë platformë serioze për të dokumentuar sistematikisht gjenocidin dhe krimet serbe, dhe nuk ngriti padi ndërkombëtare.
8. Shkëputja nga shoqëria civile dhe mungesa e transparencës
Vendimet për këtë gjykatë u morën prapa dyerve të mbyllura, pa përfshirë juristët, intelektualët, veteranët apo shoqërinë civile – duke krijuar ndjesinë e një vendimi të imponuar për interesa personale.
Si të zvogëlohet dëmi nga kjo Gjykatë?
1. Ndërtimi i një narrative të fuqishme kundër-peshuese
– Themelimi i një Arkive Kombëtare të Krimeve Serbe me prova, dëshmi, intervista dhe dokumente ndërkombëtare.
– Botimi i librave dhe dokumentarëve në gjuhë ndërkombëtare për t’u shpërndarë në universitete dhe parlamente perëndimore.
– Aktivizimi i dijetarëve shqiptarë dhe miqve ndërkombëtarë për të demaskuar me dinjitet këtë padrejtësi.
2. Ushtrimi i presionit politik ndërkombëtar
– Angazhimi i diplomacisë dhe i diasporës për të ndikuar institucionet evropiane që përkrahin drejtësinë selektive.
– Kërkesa për rivlerësim nga organet ndërkombëtare të të drejtave të njeriut për shkeljet që ndodhin ndaj të pandehurve dhe popullit shqiptar.
3. Reforma në mbrojtjen juridike
– Formimi i ekipeve të forta të avokatëve ndërkombëtarë që nuk mbrojnë vetëm formalitetin ligjor, por sfidojnë politikisht dhe moralisht vetë ekzistencën e kësaj gjykate.
Përfundim:
Gjykata Speciale nuk ishte e pashmangshme.
Ajo ishte produkt i tradhtive të vogla, frikës së madhe dhe paaftësisë historike.
Dhe për aq kohë sa politika nuk e pranon këtë kapitull të errët si përgjegjësi të saj, Kosova do të vazhdojë të përballet me padrejtësi të maskuara si drejtësi.