Gjatë dy fundjavave të fundit, të paktën gjashtë persona kanë humbur jetën nga rrëshqitjet e dheut dhe baltës në Alpe. Në luginën e Mesolcinës (GR), dy persona vdiqën pak më shumë se një javë e gjysmë më parë në fshatin Sorte, pranë Lostallo. Shtëpitë e tyre u fshinë nga masa të mëdha balte dhe rrënojash. Ngjarjet ekstreme të motit si përmbytjet dhe rrëshqitjet e baltës në ditët dhe javët e fundit ka të ngjarë të jenë më të shpeshta në të ardhmen. Ndryshimet klimatike janë fajtori kryesor. Një ekspert shpjegon mekanizmat e përfshirë, njofton Le Canton27.ch
Me një gur të zi në Zvicër do të shënohet ky muaj i qershorit i cili sapo ka përfunduar
Një burrë është ende i zhdukur. Pothuajse një javë më vonë, vdekjet u raportuan përsëri në Vallemaggia, Ticino. Tre persona kanë humbur jetën për shkak të motit të keq dhe një tjetër rezulton i zhdukur. Në fshatin Valais të Saas-Grund, një burrë nuk mund të shpëtohej. Edhe ai ishte viktimë e një përroi që vërshoi. Në Binntal (VS), një burrë është ende i zhdukur, ka raportuar Blick.ch
Përveç vdekjeve, dëmet e shkaktuara në infrastrukturë janë të konsiderueshme. Vetëm në Saas-Grund (VS) priten kosto rreth 50 milionë franga. Fshati Zermatt (VS) u përmbyt dy herë brenda një jave. Fatkeqësitë janë të lidhura me shira dhe stuhi të forta, të cilat vazhdojnë të rriten në frekuencë dhe intensitet. Ndryshimet klimatike konsiderohen si arsyeja kryesore për këtë sekuencë fatkeqe. Por a çon vërtet një planet më i ngrohtë në më shumë fatkeqësi në malet zvicerane?
Më i ngrohtë, më i lagësht, më shumë ujë
Oqeanet duket se janë përgjegjës për këto ngjarje serike të motit të keq. Në mars, në Atlantik janë matur temperatura më të larta se kurrë. Lajm i keq për Zvicrën. Nicolas Gruber, profesor i fizikës mjedisore në ETH Cyrih, shpjegoi tashmë për Blick në verën e 2023: “Rritja e temperaturave në det ka pasoja edhe në tokë. Probabiliteti i ngjarjeve të reshjeve të mëdha rritet.” Për Evropën Qendrore në veçanti, detet më të ngrohta mund të rezultojnë në mënyrë paradoksale në një klimë më të lagësht dhe më të ftohtë.
Në parim, një planet më i ngrohtë nuk është kurrë një shenjë e mirë kur bëhet fjalë për reshje ekstreme dhe stuhi. Manuela Brunner është një eksperte në hidrologji dhe pasojat klimatike në rajonet malore. Ajo është profesoreshë dhe kryen kërkime në ETH Cyrih dhe në Institutin Federal për Kërkimin e Pyjeve, Borës dhe Peizazhit në Davos (GR). Ajo shpjegon: “Për çdo shkallë që ngrohet atmosfera, ajo mund të thithë 7% më shumë lagështi. Më shumë lagështi në ajër do të thotë më shumë potencial për shi të fortë dhe stuhi të forta.”
Por gjërat nuk janë aq të thjeshta. Përmbytjet nuk varen vetëm nga intensiteti i reshjeve. “Shkrirja e borës gjithashtu luan një rol të madh”, vazhdon Manuela Brunner. Për momentin bora është ende shumë e pranishme në majat dhe atje është shumë ngrohtë. E kombinuar me shirat e dendur, shkrirja e borës inkurajon përrenjtë dhe lumenjtë të vërshojnë.
Një pranverë mesatare
Faktori i tretë që luan një rol të rëndësishëm në përmbytjet është ngopja e tokës. Kjo do të thotë sasia e ujit që toka ende mund të thithë në rast të reshjeve. Aktualisht, këto janë shumë të ngopura në male, gjë që favorizon rrjedhjen e mbeturinave dhe përmbytjet. Megjithatë, kjo është normale në këtë periudhë të vitit. Manuela Brunner shpjegon: « Në një mesatare shumëvjeçare, muajt e fundit kanë qenë paksa shumë të lagësht, pranvera është në parim një periudhë reshjesh në Zvicër. »
Por faktori qendror mbetet shiu dhe kjo ka pasoja. “Aty ku vetëm reshjet janë vendimtare për përmbytjet, incidentet do të jenë më të shumta dhe më ekstreme. Këtë e tregojnë modelet tona”, vijon studiuesja. Ka shumë vende të tilla në malet zvicerane.
Më shumë përmbytje 100-vjeçare
Ka edhe arsye të tjera për t’u shqetësuar. “Modelet tona tregojnë gjithashtu se ndryshimi i klimës do të rezultojë që përmbytjet 100-vjeçare të jenë dukshëm më të shpeshta se më parë,” shpjegon Manuela Brunner. Prandaj ajo i sheh me një sy shumë kritik projektet e mbrojtjes nga përmbytjet, si korrigjimi i tretë i Rhône në Valais, të cilat vihen në dyshim nga politikanët.
Në parim, shoqëria duhet të përgatitet për më shumë ngjarje si ato në Saas-Grund ose Vallemaggia. Një mendim që eksperti i klimës ndan me kreun e Zyrës Federale për Mjedisin. Katrin Schneeberger gjithashtu i tha së fundmi Blick: « Fatkeqësitë do të shumohen ».
Megjithatë, sipa geztes zvicerane Le Canton27.ch, ndryshimi i klimës mund të ketë gjithashtu një ndikim pozitiv në përmbytjet.
“Ndryshimet klimatike kanë tendencë të zvogëlojnë sasinë e borës në male”, thotë Manuela Brunner për Blick. Pasoja: për rrjedhat ujore ku shkrirja e borës luan një rol të rëndësishëm, rreziku i përmbytjeve ulet për shkak të ndryshimeve klimatike. “Kjo ka të bëjë me rrugët ujore si Rhône ose Rhine pranë Bazelit, të cilat ndikohen nga shkrirja e borës,” përfundon eksperti.