Nuk është rastësi që Shqipëria si vëndi të cilit i kanë rrëmbyer tokat që nga Kongresi i Berlinit në 1878 dhe u sanksionuan me ligj nëpërmjet Konferencës së Ambasadorëve në Londër, ose siç u quajt `Konferenca e Paqes`me pjesmarrjen e gjashtë fuqive të mëdha të asaj kohe: Britania e Madhe, Franca, Gjermania, Austro-Hungaria, Rusia dhe Italia, – nuk është pjesë e projekteve dhe marëveshjeve të BE, si p.sh. Projekt marëveshja franko-gjermane për normalizimin dhe njohjen reciproke Serbi-Kosovë.
Dihet fare mirë që Franca dhe Gjermania vunë firmat dikur para 110 vitesh për coptimin e shtetit shqiptar të formuar me 28 Nëntor 1912, dhe dihet fare mirë që BE mesa duket nuk e ka vënë fare ujin në zjarr për këtë fak,t por se mendon nëpërmjet gjeopolitikës së saj anti-sllave, vetëm ti japë përparësi një marëveshjeje gjysmake që në fund të fundit nuk arrin as njohjen reciproke dhe aq më pak të drejtat e Shqipërisë jo vetëm për të marrë pjesë në çdo lloj bisedimi, por edhe për të marrë atë që i takon. Ashtu siç thanë panelistët e grupit punues të Konventës Kombëtare për Bashkimin Evropian për Kapitullin 35, ata konkluduan në Beograd më 26 janar 2023 se nënshkrimi i marrëveshjes franko-gjermane nuk do të përfaqësonte marrëveshjen përfundimtare për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, por një hap i ndërmjetëm para kërkesës për njohjen zyrtare të Kosovës nga Serbia (https://betabriefing.com/neës/politics/22256-panel-french-german-proposal-is-not-a-final-agreement 26.01.2023).
Kjo Projekt marëveshje i ngjan shumë Marëveshjes midis dy Gjermanive në kohën e luftës së ftohtë. Sipas artikullit nga Igor Mirosavljević 10. 02. 2023, ai pyet:
`Sidoqoftë, a është “marrëveshja e dy Gjermanive” një model për propozimin franko-gjerman për Serbinë dhe Kosovën? Më 20 janar, presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq u takua në Beograd me “pesëshen” diplomatike – përfaqësuesit e Shteteve të Bashkuara, Francës, Gjermanisë dhe Italisë, si dhe përfaqësuesin special të BE-së për dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, Miroslav Lajçak. Pas takimit, Vuçiq deklaroi se Serbia është e gatshme të pranojë dhe të punojë në zbatimin e planit për Kosovën, me një rezervë. Gjatë fjalimit të tij në Asamblenë Kombëtare më 2 shkurt, Presidenti Vuçiç sugjeroi se mbi 90% e asaj që u shfaq në media në lidhje me propozimin franko-gjerman ishte e vërtetë.
Portali i Brukselit Euroactiv, në fillim të nëntorit, duke iu referuar burimeve të mirëinformuara, publikoi një draft të marrëveshjes së ardhshme në11 pika. Përmbajtja nuk ishte mohuar publikisht as nga pala serbe dhe as nga ajo kosovare, dhe komuniteti i ekspertëve theksoi në atë kohë se pjesë të draftit ishin kopjuar plotësisht nga marrëveshja mes dy Gjermanive.
Në dhjetor, një version i përditësuar i propozimit u dorëzua në margjinat e samitit BE-Ballkani Perëndimor në Tiranë. Përfaqësuesi i Lartë i BE-së për Politikën e Jashtme dhe Sigurinë, Josep Borrell tha më pas se elementët kryesorë mbetën të njëjtë. Ndërkohë, duke gjykuar nga deklaratat e disa zyrtarëve evropianë, propozimi franko-gjerman është kthyer në një “propozim europian”. Edhe ky nen është marrë në tërësi nga marrëveshja ndërmjet Republikës Federale dhe Republikës Demokratike Gjermane. Duke pasur parasysh se në praktikë dy shtetet gjermane, edhe pas marrëveshjes së vitit 1972, nuk vendosën kurrë marrëdhënie diplomatike në nivel ambasadori, por përkundrazi, de facto i mbajtën ato në një nivel më të ulët, mund të pritet që një model i ngjashëm të jetë. pasuar nga Serbia dhe Kosova nëse arrihet një marrëveshje.
“Në thelb, Serbia do të njihte autonominë e veçantë juridike të Kosovës dhe do të angazhohej për një kufizim të caktuar politik dhe ndërkombëtar, por ka mënyra ligjore për të “paketuar” vendimin, ndërsa Beogradi mbetet me qëndrimet e tij të mëparshme”, shton Igor Novakoviç drejtor i kërkimit. në Fondin ISAC,.
Pavle Kilibarda, studiues pas doktoraturës nga Fakulteti Juridik i Universitetit të Gjenevës kujton gjithashtu se në një aktgjykim të korrikut 1973, Gjykata Kushtetuese e Republikës Federale të Gjermanisë mori qëndrimin se Traktati Themelor i dy Gjermanive, mbi në të cilin bazohet propozimi aktual, është një traktat midis dy vendeve të pavarura, por që duke përdorur vetëm fiksionin juridik vërtetoi se nuk ishte në kundërshtim me Ligjin Themelor (Kushtetutën) të Republikës Federale të Gjermanisë.
Ndërsa nenet e mbetura në propozimin franko-gjerman kanë të bëjnë me çështje specifike të rëndësishme për komunitetin serb dhe kontekstin e së ardhmes së BE-së, pesë nenet e paraqitura më sipër, identike me elementët e marrëveshjes midis dy Gjermanive, sigurisht që do të ishin shtylla kurrizore të një marrëveshjeje të mundshme ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, nëse ajo korrespondon me përmbajtjen aktualisht në dispozicion dhe të dyja palët bien dakord ta nënshkruajnë atë (https://europeanëesternbalkans.com/2023/02/10/is-the-tëo-germanies-agreement-a-model-for-the-franco-german-proposal-for-serbia-and-kosovo/).
Propozimet me 11 nene janë:
Neni 1-Kosova dhe Serbia do të zhvillojnë marrëdhënie normale, të fqinjësisë së mirë me njëra-tjetrën bazuar në të drejta të barabarta.
Neni 2-Kosova dhe Serbia do të udhëhiqen nga aspiratat e tyre reciproke për anëtarësim në BE.
Neni 3-Në përputhje me MSA-në [Marrëveshjet e Stabilizim Asociimit] të nënshkruara nga të dyja palët, Kosova dhe Serbia do të zgjidhin çdo mosmarrëveshje ndërmjet asaj kohe ekskluzivisht me mjete paqësore dhe do të përmbahen nga kërcënimi ose përdorimi i forcës. Ata riafirmojnë paprekshmërinë tani dhe në të ardhmen të kufirit që ekziston mes tyre dhe marrin përsipër të respektojnë plotësisht integritetin territorial të njëri-tjetrit.
Neni 4-Kosova dhe Serbia vazhdojnë me supozimin se asnjëra nga dy palët nuk mund të përfaqësojë tjetrën në sferën ndërkombëtare dhe as të veprojë në emër të saj.
Neni 5-Kosova dhe Serbia do të promovojnë marrëdhënie paqësore në Ballkanin Perëndimor dhe do të kontribuojnë në sigurinë dhe bashkëpunimin rajonal në Evropë.
Neni 6-Kosova dhe Serbia vazhdojnë me respektimin reciprok të juridiksionit të secilës palë.
Neni 7-Kosova dhe Serbia deklarojnë gatishmërinë e tyre për të rregulluar çështjet praktike dhe humanitare në procesin e normalizimit të marrëdhënieve të tyre. Ata do të lidhin marrëveshje me synimin për të zhvilluar dhe promovuar në bazë të këtij Traktati dhe për përfitimin e tyre të ndërsjellë bashkëpunimin në fushën e ekonomisë, shkencës dhe teknologjisë, transportit, marrëdhënieve gjyqësore, postave dhe telekomunikacionit, shëndetësisë, kulturës, sportit, mjedisit, mbrojtjes dhe në fusha të tjera. Detajet janë rënë dakord në Protokollin Suplementar.
Neni 8-Kosova dhe Serbia do të shkëmbejnë Misionet e Përhershme. Ato do të vendosen në selinë e Qeverisë përkatëse. Çështjet praktike në lidhje me themelimin e Misioneve do të trajtohen veçmas.
Neni 9-Kosova dhe Serbia pajtohen që ky Traktat nuk do të ndikojë në traktatet dhe marrëveshjet ndërkombëtare dypalëshe dhe shumëpalëshe të lidhura tashmë prej tyre ose që kanë të bëjnë me to.
Neni 10-Palët do ta krijojnë komisionin e përbashkët, të kryesuar nga BE-ja, për monitorimin e zbatimit të kësaj marrëveshjeje. Të dyja palët konfirmojnë detyrimin e tyre për zbatimin e të gjitha marrëveshjeve të kaluara të arritura në bisedime, të cilat mbeten të vlefshme dhe detyruese.
Neni 11-Palët angazhohen të respektojnë udhërrëfyesin e zbatimit të kësaj marrëveshjeje.
Kjo Projekt marëveshje Frank-Gjermane nuk merr fare parasysh të drejtat e shqiptarëve në Serbi të cilët gjithashtu mund të krijonin një assosacion (të ngjashëm me atë serb në Kosovë) të shqiptarëve në Serbi,, por përpiqet mesa duket të gjejë një zgjidhje të cunguar ashtu si dhe Marëveshja e Ahtisarit në 1999 (ku morën pjesë edhe përfaqësues nga Shqipëria) në Raportin 1244 të OKB, ku Kosova nuk do të quhej e pavarur por një lloj autonomie e avancuar.
Aq problematike nga ana juridike ishte ndërhyrja e NATO-s, saqë dhe vetë radikalisti Sheshel deklaroi se `ne (serbët)…. i a kemi marrë Kosovën Shqipërisë, dhe është më mirë të diskutojmë me Shqipërinë se sa me Kosovarët…`.
U desh ndërhyrja e SHBA të ndikonte me energji që me 17 shkurt 2017 Kosova të shpallej shtet i pavarur pavarësisht problemeve juridike të parealizuara të Ahtisarit, por problemet edhe sot mbeten, sepse akoma 4 shtete të BE nuk e njohin Kosovën dhe se Shqipëria, më e interesuara për zgjidhjen e këtij problemi 110 vjeçar, mbetet jashtë loje.
Pirro Prifti